Sprawa ta była dość głośna osiem lat temu, pisaliśmy o niej również w TEMI. W spokojnych czasach, szybko o niej zapomniano, ale teraz, gdy za naszą granicą toczy się prawdziwa wojna, niektórzy przypomnieli sobie o szczególnym miejscu na autostradzie A4, wyznaczonym na granicy powiatów tarnowskiego i dębickiego. W pewnych okolicznościach, które – miejmy nadzieję – nigdy nie nastąpią, może mieć ono istotne znaczenie operacyjne.
Jesienią 2014 roku po długim czasie budowy otwarty został 35-kilometrowy odcinek autostrady A4 między Tarnowem i Dębicą. Kierowcy mogli już śmigać nową szybką drogą do Rzeszowa, bo fragment z Dębicy był gotowy wcześniej. Wtedy jednak zwrócono uwagę na niedługi odcinek trasy położony w okolicy Starej Jastrząbki kilkanaście kilometrów na wschód od Tarnowa.
Wydzielony tam pas jezdni różni się nieco parametrami od reszty drogi, co łatwo zauważyć. Osiem lat temu do dziennikarzy dotarła wiadomość, że w tym miejscu zlokalizowano… Drogowy Odcinek Lotniskowy. Informację tę oficjalnie podała na swoich stronach Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.
Od razu zapachniało sensacją, gdyż w tych stronach do tej pory nie było niczego podobnego. Nie było, ponieważ brakowało odpowiedniej do tego drogi. Nie było także dlatego, że w przeszłości nie dostrzegano takiej potrzeby.
Kto da radę wylądować?
Dzisiaj, gdy przejeżdża się w tym miejscu – jadąc z kierunku Tarnowa na wschód albo na odwrót – widać, że od tamtego czasu nie zaszły tu zmiany. Drogowy Odcinek Lotniskowy został zachowany. Nawierzchnia jest wykonana z betonu asfaltowego i nośności zgodnej z wymaganiami Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO). W sąsiedztwie nie ma budowli drogowych, jak choćby wiaduktów, nie ma pasa zieleni. Z powodów „lotniczych” poprzeczna droga z Róży do Jaźwin poprowadzona została pod autostradą. Historia lubi się powtarzać: dzisiaj obecność tego specjalnego odcinka A4 znowu nabiera wyjątkowego kontekstu. Tym kontekstem jest tocząca się od 24 lutego wojna w Ukrainie, na którą napadły wojska rosyjskie, a rakiety spadają nawet niespełna 20 kilometrów od Polski.
DOL koło Tarnowa ma długość 2,9 km. To rodzaj pasa startowego, który po usunięciu betonowych ruchomych barier rozdzielających pasy autostrady można szybko przygotować do użycia. Dla przykładu pas startowy w Krakowie Balicach ma długość 2,5 km, w Rzeszowie Jasionce 3,3 km, a na warszawskim Okęciu prawie 3,7 km. Z kolei długość startowa w bazie wojskowej w Powidzu koło Konina wynosi 3,3 km.
Na autostradzie pod Tarnowem mógłby więc awaryjnie wylądować duży samolot pasażerski, np. B-747, lecz – jak łatwo się domyślić – DOL zlokalizowano tutaj mając na uwadze samoloty myśliwskie. Śmiało mogą tu lądować ciężkie maszyny transportowe, jakie eksploatują siły zbrojne NATO, choćby te, które teraz w drodze na podrzeszowskie lotnisko w Jasionce przelatują także nad Tarnowem.
Samoloty na wschód
Pamiętam aurę, która osiem lat temu towarzyszyła informacjom o autostradowym „lotnisku” koło Tarnowa. Nieoficjalnie twierdziło się, że DOL został tu pomyślany w związku z zamiarem zabezpieczenia wschodniej granicy Rzeczypospolitej, czyli – jak się teraz mówi – wschodniej flanki NATO, na wypadek nieoczekiwanej wojennej postawy Rosji. Szczególnej aurze towarzyszyły działania wojsk Putina podczas aneksji Krymu, choć oczywiście DOL był zaprojektowany przed tymi wydarzeniami. Oficjalnie władze wojskowe RP zapewniały, iż w lokalizacji DOL blisko granic na wschodzie nie należy doszukiwać się „drugiego dna”, a inwestycja nie ma związku z kryzysem na Krymie. Faktem jest jednak, że do tej pory ponad 20 DOL-ów wyznaczono w przeszłości nie w tej części kraju, ale na zachodzie i północy Polski, bo przecież – zgodnie z wojenną doktryną Układu Warszawskiego – wróg miał się znajdować na zachodzie, a nie na wschodzie.
W 2014 roku ppłk Artur Goławski, rzecznik Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych WP, w rozmowie z Radiem Kraków nie ukrywał, iż Drogowy Odcinek Lotniskowy powstał na wypadek konfliktu zbrojnego, ale też dodał: „Wschodnia i południowa Polska do niedawna były najbardziej zaniedbane pod względem budowy autostrad i dróg szybkiego ruchu. Stąd jest okazja, żeby w tych miejscach zlokalizować DOL”.
Wyjątkowe sytuacje
Rozmawiałem wówczas z pułkownikiem Jackiem Sońtą z MON, który powiedział: – Z militarnego punktu widzenia posiadanie w wielu miejscach w kraju infrastruktury mogącej posłużyć za lotnisko rezerwowe lub takie, na którym może być dyslokowana część sił, jest bardzo cenne. W dobie broni o dużym potencjale niszczącym posiadanie alternatywnych minibaz jest rozwiązaniem prostym i skutecznym; możliwość rozproszenia sił oraz zmuszenie ewentualnego przeciwnika do ich poszukiwania gra tu rolę pierwszoplanową. Możliwość lądowania w takim miejscu może być wykorzystywana również w przypadku awarii sprzętu, gdyby się okazało, że dolot do macierzystej bazy nie jest możliwy; ryzyko uszkodzenia bardzo cennego sprzętu lotniczego w odróżnieniu od lądowisk gruntowych jest bardzo małe.
Nadzwyczajny pas na A4 zaczyna się i kończy miejscami postojowymi dla samolotów, z możliwością ich zatankowania i uzupełnienia amunicji. Stojanka dla maszyn ma długość 200 m i charakteryzuje się łagodnie wyprofilowanymi wjazdami. Trzykilometrowy odcinek, po którym na co dzień, jak gdyby nigdy nic, poruszają się pojazdy, łatwo scalić w jeden pas. W przypadku, gdyby myśliwce chciały „usiąść” na autostradzie, zamknięte zostaną węzły w Tarnowie i w pobliżu Żyrakowa. Wtedy po obu stronach lądowiska pojawią się specjalne oznakowania i zasieki uniemożliwiające wjazd pojazdom na teren tymczasowego lotniska. To zawsze będą absolutnie wyjątkowe sytuacje: ćwiczenia, awarie lotnicze, ale i działania wojenne. Oby nigdy do nich nie doszło.
