Z tego powodu Ministerstwo Środowiska, IMiGW, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych oraz firma Arcadis przygotowują indywidualne projekty adaptacji 44 polskich miast liczących ponad 100 tys. mieszkańców, w tym Tarnowa, do zmian klimatycznych, które są nieuchronne. Znana jest już lista najbardziej prawdopodobnych zagrożeń dla miasta nad Białą.
W czerwcu ubiegłego roku nad Tarnów i sąsiednie gminy nadciągnęła nawałnica, jedna z największych w ostatnich latach. Potężnej wichurze towarzyszyły intensywne opady deszczu. Z remontowanej w rynku kamienicy runął na ulicę dach, połamane zostały drzewa, woda dostała się do budynków, zerwane zostały linie energetyczne. Trzy osoby były ranne. Straty materialne odnotowano również w okolicy.
Zdaniem specjalistów, takie sytuacje w przyszłości będą powtarzać się coraz częściej. To znak zmieniającego się klimatu, głównie z powodu globalnego ocieplania się atmosfery, ale zagrożeń jest więcej. W dokumentach, które zostały przyjęte przez resort środowiska, nadmienia się o deszczach nawalnych, powodziach, podtopieniach, falach upałów, suszy czy huraganach. Opracowywany projekt, który ma pomóc 44 miastom przygotować się na te zmiany i ograniczyć ich skutki, dotyczy między innymi Tarnowa. Do jesieni tego roku specjaliści ocenią skalę i rodzaj ryzyka, które niesie za sobą zmieniający się klimat i które dotyczy miasta nad Białą.
– Dla Tarnowa głównym problemem jest położenie u zbiegu dużych rzek – Dunajca oraz Białej Tarnowskiej, co pociąga za sobą zwiększone ryzyko powodziowe – informuje Daniela Motak z Wydziału Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Tarnowa. Na problem ten zwracali już uwagę autorzy „Programu ochrony środowiska dla miasta Tarnowa w latach 2009‑ 2016”: „Potoki i mniejsze rzeki w Tarnowie są niebezpieczne, gdy opady są krótkotrwałe, ale bardzo intensywne. Jednakże gdy opady są kilkudniowe, zagrożenie mogą stwarzać rzeka Dunajec, Biała lub Wątok. Zarówno Biała, jak i Dunajec są zabezpieczone wałami przeciwpowodziowymi. Obie rzeki prowadzą wody z terenów górskich, charakteryzujących się brakiem zdolności retencyjnych, wskutek czego wezbrania mają charakter nagły, a amplituda wahań stanów wody jest duża”.
W ostatnim okresie, latem 2009 roku, intensywne i długotrwałe opady deszczu spowodowały wystąpienie z brzegów rzek na terenie miasta oraz straty materialne. Powiat tarnowski znajduje się w grupie kilku powiatów w kraju o największym zagrożeniu nagłymi powodziami.
Gwałtowne ulewy powodują w Tarnowie również zalewanie niektórych ulic, a więc i poważne perturbacje komunikacyjne. Znana jest też lista innych zagrożeń klimatycznych dla miasta, które w najbliższych latach będą stopniowo narastać.
– Obok opadów nawalnych i niebezpieczeństw związanych z możliwością wystąpienia podtopień lub powodzi bierzemy pod uwagę wysokie temperatury powietrza, które przyczyniają się do stresów termicznych u części mieszkańców, jak i zanieczyszczenia atmosfery. Już teraz w mieście przybywa dni, w których temperatura wynosi powyżej 30 stopni – mówi Marek Kaczanowski, dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska UMT. – Dlatego konieczne będzie tworzenie kurtyn wodnych, zdrojów ulicznych, zadbanie o tereny zielone itp. Niektóre z tych zamierzeń są już realizowane.
Potwierdzeniem słów Marka Kaczanowskiego są opublikowane przez naukowców prognozy zmian pogodowych w regionie, w którym położony jest Tarnów. Mowa jest o większym wzroście wyższych temperatur latem oraz o większej liczbie dni bardzo gorących (z temperaturą powyżej 25 stopni Celsjusza). Dla Tarnowa, który ma szczególnie niekorzystną sytuację demograficzną, jest to istotna informacja. Wiąże się ona ze zjawiskiem, które polega na tym, że podczas dłuższej fali upałów występuje zwiększona liczba zachorowań i zgonów (głównie z powodu chorób układu krążenia i oddechowego) w grupie wiekowej mieszkańców powyżej 65 lat. Już w 2015 roku liczba 65‑letnich mieszkańców Tarnowa i starszych przewyższała liczbę dzieci i młodzieży w wieku 19 lat i mniej. Statystycznie tarnowianie są najstarszymi mieszkańcami województwa małopolskiego. – Jeśli chodzi o problem nadmiernego ciepła, dotyczy on nie tylko starszych mieszkańców, ale również osób, które chorują na alergię, oraz niemowląt – dodaje dyrektor Kaczanowski.
Wspomniany projekt ma za zadanie wesprzeć miasta w przystosowywaniu się do klimatycznych dolegliwości, wskazać na potrzebę zmian w funkcjonowaniu sztabów kryzysowych, instytucji publicznych i służb ratunkowych, także w planowaniu i projektowaniu nowych inwestycji. Wiadomo już, że w niedalekiej przyszłości nastąpią zmiany w podaży wody, zapotrzebowaniu na energię elektryczną, skróceniu ulegnie sezon grzewczy, wzrośnie zapotrzebowanie na pracę klimatyzatorów i urządzeń chłodniczych. Niektóre z tych okoliczności już zaszły lub właśnie zachodzą.
– Na pewno będą również potrzebne dodatkowe inwestycje, które są w stanie ograniczyć skutki pewnych anomalii pogodowych, jak choćby te związane z retencją wód. Możliwe będzie wystąpienie o przyznanie funduszy z zewnątrz, aby po dofinansowaniu te cele móc zrealizować – twierdzi Marek Kaczanowski.
